FITUES NJE BJELLORUS DHE DY ORGANIZATA PER TE DREJTAT E NJERIUT
KOKA: Dy organizata një ruse dhe ukrainase si dhe një avokat për të drejtat e njeriut në Rusi u shpallën fitues të Çmimit Nobel për Paqen. Laureatët për shumë vite kanë bërë një përpjekje të jashtëzakonshme për të dokumentuar krimet e luftës, abuzimet e të drejtave të njeriut dhe abuzimin me pushtetin dhe së bashku demonstrojnë rëndësinë e shoqërisë civile për paqen dhe demokracinë.
Komiteti Norvegjez i Nobelit ka vendosur t’i ndajë Çmimin Nobel për Paqen për vitin 2022 për një individ dhe dy organizata.
Laureatët e Çmimit të Paqes përfaqësojnë shoqërinë civile në vendet e tyre. Ata kanë promovuar për shumë vite të drejtën për të kritikuar pushtetin dhe për të mbrojtur të drejtat themelore të qytetarëve. Ata kanë bërë një përpjekje të jashtëzakonshme për të dokumentuar krimet e luftës, abuzimet e të drejtave të njeriut dhe abuzimin me pushtetin. Së bashku ata demonstrojnë rëndësinë e shoqërisë civile për paqen dhe demokracinë.
Çmimi i Paqes i këtij viti i jepet avokatit të të drejtave të njeriut Ales Bialiatski nga Bjellorusia, organizatës ruse të të drejtave të njeriut Memorial dhe organizatës ukrainase të të drejtave të njeriut Qendra për Liritë Civile.
Ales Bialiatski ishte një nga nismëtarët e lëvizjes demokratike që u shfaq në Bjellorusi në mesin e viteve 1980. Ai ia ka kushtuar jetën e tij promovimit të demokracisë dhe zhvillimit paqësor në vendin e tij. Ndër të tjera, ai themeloi organizatën Viasna (Pranvera) në vitin 1996 në përgjigje të ndryshimeve të diskutueshme kushtetuese që i dhanë presidentit pushtetet dhe që shkaktuan demonstrata të gjera.
Autoritetet qeveritare janë përpjekur vazhdimisht të mbyllin gojën e Ales Bialiatskit. Ai u burgos nga viti 2011 deri në vitin 2014. Pas demonstratave në shkallë të gjerë kundër regjimit në vitin 2020, ai u arrestua sërish. Ai është ende në paraburgim gjyqi i të cilit ende nuk është zhvilluar. Organizata e të drejtave të njeriut Memorial u themelua në vitin 1987 nga aktivistë të të drejtave të njeriut në ish-Bashkimin Sovjetik, të cilët donin të siguronin që viktimat e shtypjes së regjimit komunist të mos harroheshin kurrë Memorial u bë burimi më autoritar i informacionit për të burgosurit politikë në burgjet ruse. Parulla e kësaj organizate ishte “Kur shoqëria civile duhet t’i lërë vendin autokracisë dhe diktaturës, paqja është shpesh viktima e radhës”. Aktorët e shoqërisë civile në Rusi janë nënshtruar kërcënimeve, burgimeve, zhdukjeve dhe vrasjeve për shumë vite. Qendra për Liritë Civile u themelua në Kiev në vitin 2007 me qëllim të avancimit të të drejtave të njeriut dhe demokracisë në Ukrainë. Pas pushtimit rus të Ukrainës në shkurt 2022, Qendra për Liritë Civile është angazhuar në përpjekjet për të identifikuar dhe dokumentuar krimet ruse të luftës kundër popullsisë civile ukrainase.
GAZETARE: LIVIA KALLFA
